جامعۀ مدرن مسائل و مشکلات مخصوص به خود را دارا است. زندان یکی از مظاهر جامعۀ مدرن است. این شرایط اگرچه برای فرد به زندان رفته، پیامدهایی دارد؛ اما میتوان پیامدهای ناخواستۀ آن را بر روی دیگر افراد جامعه مشاهده کرد. مثلا خانوادۀ فردی که زندانی شده است، نهادی است که تحت تاثیر پیامدهای ناخواستۀ زندانی شدن پسر یا شوهر قرار میگیرد.
در فیلم «دهلیز» به کارگردانی بهروز شعیبی با خانوادۀ تک سرپرستی روبه رو هستیم که پدر خانواده به دلیل ارتکاب قتل به زندان افتاده است. صدور حکم برای او پنج سال به طول انجامیده و در این سالها فرزند او که دیگر به دبستان میرود از وجود پدر خود بی‌اطلاع بوده است. بنابراین زن خانواده –که هانیه توسلی نقش او را ایفا میکند- هم مادر است و هم پدر.
هانیه توسلی نه بدون شوهر است که بتواند ازدواج کند و نقش شوهری و پدری را به کس دیگری واگذار نماید و نه شوهرش در کنارش حضور دارد.
در آغاز فیلم، هانیه توسلی را می‌بینیم که هم نقش مادر خانواده را برعهده گرفته است و هم نقش و وظایف پدر را انجام میدهد. او در یک عینک فروشی کار میکند. در عین حال نقش تربیت فرزند را نیز انجام دهد. در ادامه هانیه توسلی فرزند خود را با پدرش مواجه میکند و کم‌کم پدر در نقش پدر خانواده ظاهر میشود. بعد از آنکه کودک با پدر خو گرفت، مدتی به عنوان مرخصی به خانه می‌آید و خانوادۀ آنها تکمیل میشود.
به طور کلی میتوان در روند فیلم،ایفای نقش مادری را توسط هانیه توسلی به دو قسمت تقسیم کرد. در آغاز فیلم که پدر خانواده حضور ندارد و هانیه توسلی وظایف مادری خود را به خوبی انجام نمیدهد. با فرزندش با بداخلاقی و بی حوصلگی رفتار میکند. برای بچه غذای خانگی نمیپزد و غذای فست فودی میخورند و یا غذاهای دم دستی میپزد. تا شب در خانه کار میکند و وقتی برای گذراندن با بچه‌اش نمی‌گذارد.
اما در ادامه از همان لحظه که فرزند می‌فهمد پدر دارد و با او آشنا میشود، این روند تربیتی بهبود می‌یابد. هانیه توسلی دیگر مسئولیت کل تربیت را بر دوش خود به تنهایی احساس نمیکند به همین دلیل آرامتر میشود و با بچه صبورانه‌تر برخورد میکند. در دورانی که پدر برای مرخصی به دیدن خانواده می‌آید، این مسئولیت باز هم بیشتر تقسیم شده و راحتی و آرامش هانیه توسلی دیده میشود. پدر برای بچه داستان میگوید و او را می-خواباند، با او صحبت میکند و به طور کلی ارتباط خوبی با بچه برقرار کرده و برایش وقت میگذارد.
یکی از نکات مهمی که این فیلم به خوبی به تصویر کشیده است، نقش پدر در تربیت فرزند است. بر اساس تعالیم اسلامی، پدر در تربیت فرزندان نقش ویژهای ایفا میکند. او ولی بر فرزندان است. پدر تصمیم‌گیرندۀ نهایی برای ولد خود است و به همین دلیل باید در جریان تربیتش، مسئولیت زیادی ایفا کند. متاسفانه در حال حاضر در جامعه با وجود آنکه پدرها زندان نرفته اند اما نقش چندانی در تربیت فرزندان خود ایفا نمیکنند و برای خود وظیفه ای در قبال این مسئولیت قائل نیستند. پدران خانواده تنها وظیفۀ خود را تامین مالی خانواده میدانند و همۀ مسئولیت دشوار تربیت را بر دوش مادر خانواده می‌اندازند. وقتی پدر در تربیت خانواده نقشی نداشته باشد، قطعا مادر نیز به تنهایی نمیتواند این نقش را به خوبی ایفا کند و روند تربیت کودک اساسا تکمیل نمی‌شود. پس لازم است رسانه ها و آموزش رسمی و غیر رسمی این مسئله را به پدران و پسران گوشزد کند و بر این نقش تاکید نماید.
نظرات